W ostatnich latach wielu pracowników decyduje się na przejście z etatu na własną działalność gospodarczą. Taka zmiana często związana jest z chęcią większej swobody, elastyczności i korzyści podatkowych. Jednak osoby, które rozważają samozatrudnienie, często zastanawiają się, czy można pracować dla byłego pracodawcy, czy można wystawić fakturę na byłego pracodawcę, a przede wszystkim – jak to wpływa na wybór formy opodatkowania.
W artykule wyjaśniamy, co oznacza praca na rzecz byłego pracodawcy, kto jest byłym pracodawcą oraz po jakim czasie można świadczyć usługi na rzecz byłego pracodawcy, aby nie utracić prawa do preferencyjnych form opodatkowania takich jak ryczałt czy podatek liniowy.
Zgodnie z przepisami, za byłego pracodawcę uznaje się podmiot, z którym podatnik był związany umową o pracę w roku bieżącym lub w roku poprzedzającym założenie działalności gospodarczej. Oznacza to, że jeśli w 2024 roku dana osoba rozwiązała umowę o pracę i w 2025 roku założyła firmę, to jej były pracodawca wciąż może być traktowany jako „były” na potrzeby przepisów podatkowych – zwłaszcza przy ryczałcie.
Praca na rzecz byłego pracodawcy oznacza wykonywanie tych samych lub podobnych obowiązków w ramach nowo założonej działalności gospodarczej, które wcześniej były realizowane na podstawie umowy o pracę. Kluczowe jest to, czy zakres zadań pokrywa się z tym, co pracownik robił na etacie. Jeśli tak, to mogą pojawić się ograniczenia w korzystaniu z niektórych form opodatkowania.
Tak, można świadczyć usługi na rzecz swojego byłego pracodawcy. Nie ma przepisów, które tego zabraniają. Jednak trzeba mieć świadomość, że taka współpraca może wykluczyć możliwość skorzystania z ryczałtu lub wpłynąć na interpretację relacji podatkowych z byłym pracodawcą. Kluczowe znaczenie ma tutaj forma opodatkowania, jaką wybierze przedsiębiorca.
Zgodnie z przepisami, samozatrudnienie u byłego pracodawcy a ryczałt to połączenie, które w wielu przypadkach jest niedozwolone. Przedsiębiorca nie może skorzystać z opodatkowania w formie ryczałtu, jeśli w tym samym roku lub w roku poprzedzającym wykonywał na rzecz tego samego podmiotu takie same czynności na podstawie umowy o pracę.
Przykład: osoba pracowała jako grafik na etacie w firmie X do grudnia 2024 roku. W styczniu 2025 roku założyła działalność i oferuje usługi graficzne firmie X. W takim przypadku nie może wybrać ryczałtu jako formy opodatkowania w 2025 roku.
Tak, praca dla byłego pracodawcy może wykluczyć z ryczałtu, jeśli przedsiębiorca świadczy usługi takie same lub podobne do tych, które wykonywał w ramach umowy o pracę w roku poprzednim lub bieżącym. To jedno z najczęściej popełnianych błędów przez osoby przechodzące z etatu na działalność gospodarczą.
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku opodatkowania liniowego. Podatek liniowy a praca na rzecz byłego pracodawcy to połączenie dozwolone. Ustawa nie zakazuje rozliczania się w tej formie, nawet jeśli przedsiębiorca wykonuje takie same zadania, jakie wcześniej realizował na etacie.
Oznacza to, że osoba zakładająca działalność gospodarczą może wybrać podatek liniowy, nawet jeśli pracuje dla swojego byłego pracodawcy. W praktyce jest to często stosowane rozwiązanie przy przechodzeniu z umowy o pracę na kontrakt B2B.
W przypadku osób, które chcą prowadzić działalność gospodarczą równolegle do zatrudnienia na etacie, pojawia się pytanie: czy podatek liniowy a praca na rzecz obecnego pracodawcy się wykluczają? Odpowiedź brzmi: nie. Można mieć umowę o pracę i jednocześnie prowadzić działalność opodatkowaną liniowo, jednak jeśli wykonuje się podobne obowiązki na działalności jak na etacie – urząd skarbowy może zakwestionować to jako próbę optymalizacji.
Nie ma formalnie określonego okresu karencji, po którym dozwolona jest współpraca z byłym pracodawcą przy zachowaniu prawa do ryczałtu. W praktyce jednak obowiązuje zasada: jeśli w danym roku podatkowym oraz w roku poprzedzającym wykonywałeś dane czynności w ramach etatu, nie możesz rozliczać ich w formie ryczałtu.
Dlatego najbezpieczniej odczekać co najmniej jeden pełny rok podatkowy po zakończeniu współpracy etatowej i dopiero później świadczyć usługi na rzecz byłego pracodawcy w formie ryczałtu.
Coraz więcej osób staje przed dylematem: umowa o pracę czy B2B? Każde z tych rozwiązań ma swoje wady i zalety. Umowa o pracę daje stabilność, składki społeczne opłacane przez pracodawcę i prawa pracownicze. Z kolei samozatrudnienie u pracodawcy często oznacza wyższe wynagrodzenie netto i możliwość wyboru korzystnej formy opodatkowania – np. podatku liniowego.
Jednak umowa o pracę i własna działalność jednocześnie wymagają precyzyjnego rozdzielenia zakresów obowiązków. W przeciwnym razie urząd skarbowy może zakwestionować rzeczywiste wykonywanie działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca może wybrać jedną z trzech form opodatkowania:
skala podatkowa (17% i 32%) – domyślna forma dla JDG, z ulgą podatkową i kwotą wolną,
podatek liniowy (19%) – prostszy, bez ulg, ale korzystny przy wyższych dochodach,
ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – uproszczony sposób rozliczania, bez możliwości odliczania kosztów, ale z niskimi stawkami procentowymi (np. 8.5%, 12%, 15%).
Forma opodatkowania jednoosobowej działalności gospodarczej zależy m.in. od rodzaju usług, wysokości przychodów oraz relacji z byłym pracodawcą.
Praca na rzecz byłego pracodawcy nie jest zabroniona, ale może wpływać na wybór dostępnych form opodatkowania. W szczególności samozatrudnienie u byłego pracodawcy a ryczałt budzi wiele wątpliwości i najczęściej oznacza utratę prawa do tej formy rozliczania. Z kolei praca dla byłego pracodawcy a podatek liniowy nie stanowi przeszkody – można legalnie korzystać z tej opcji nawet przy takich samych obowiązkach
